ബുദ്ധമതതത്ത്വങ്ങൾ പ്രധാനമായും ഹിന്ദുമതത്തിൽനിന്നും സ്വീകരിക്കപ്പെട്ടതാണ്.
ബുദ്ധൻ അവയ്ക്കു തൻ്റേതായ വ്യാഖ്യാനം നല്കി, പുരോഗമനോന്മുഖമാക്കി എന്നേയുള്ളു.
അതിനാൽ ബുദ്ധമതത്തെ ഹിന്ദുമതത്തിന്റെ ഒരു പരിഷ്കരിച്ച പതിപ്പായിപോലും വിശേഷിപ്പിക്കാറുണ്ട്.
അതേ സമയം ബുദ്ധമതവും ഹിന്ദുമതവും തമ്മിലുള്ള വ്യത്യാസം പ്രകടമാണ്.
ബുദ്ധൻ വേദതത്ത്വങ്ങളുടെ അപ്രമാദിത്വത്തിലോ വേദാചാരങ്ങളുടെ പ്രഭാവത്തിലോ വിശ്വസിച്ചില്ല.
ദൈവത്തിൻ്റെ അസ്തിത്വത്തെയും ആത്മാവിന്റെ അനശ്വരതയെയും നിഷേധിക്കുക കാരണം ബുദ്ധമതം ഒരുതരം നിരീശ്വര വാദമായിരുന്നു.
കർമ്മമാണ് മനുഷ്യൻ്റെ വിധിയെ നിർണ്ണയിക്കുന്ന സുപ്രധാന ഘടകമെന്നും അതിനാൽ കർമ്മത്തെ കുറ്റമറ്റതാക്കുകയാണ് മനുഷ്യന് നിർവാണസിദ്ധിക്കുള്ള വഴിയെന്നും ബുദ്ധമതം അനുശാസിച്ചു.
ജൈനമതത്തിന്റെ എന്നപോലെ ബുദ്ധമതത്തിൻ്റെയും പരമപ്രധാനമായ തത്ത്വങ്ങളിൽ ഒന്നായിരുന്നു അഹിംസ.
ബുദ്ധമതവും ജൈനമതത്തെപ്പോലെ ഒരു ജാതിരഹിത സാമൂഹ്യവ്യവസ്ഥിതിക്കുവേണ്ടി നിലകൊണ്ടു.
ആശ്രമജീവിതത്തിൽ അധിഷ്ഠിതമായ ഒരു സംഘടന ബുദ്ധൻ തന്റെ അനുയായികൾക്കുവേണ്ടിപടുത്തുയർത്തി.
ബുദ്ധമതസന്യാസികളെ 'ഭിക്ഷുക്കളെ'ന്നും സാധാരണക്കാരെ 'ഉപാസക'രെന്നും വിളിച്ചുപോന്നു.
ഭിക്ഷുക്കളുടെ സംഘടനയായ 'സംഘം' ബുദ്ധമത സന്ദേശ പ്രചാരണത്തിനുവേണ്ടി പ്രത്യേകം സംവിധാനം ചെയ്യപ്പെട്ടതായിരുന്നു.
അത് ഒരു സാർവജനീനസ്വഭാവമുള്ള പ്രജായത്തെ സംഘടനയായിരുന്നു.
ജാതിവർണ്ണഭേദങ്ങളില്ലാതെ എല്ലാവർക്കും 'സംഘ'ത്തിൽ അംഗമാകുവാൻ സ്വാതന്ത്ര്യമുണ്ടായിരുന്നു.
സംഘത്തിന്റെ എല്ലാ തീരുമാനങ്ങളും ഭൂരിപക്ഷാഭിപ്രായ പ്രകാരമാണ് എടുത്തിരുന്നത്.
'ഭിക്ഷുണി'കളുടേതായ ഒരു പ്രത്യേക സംഘടനയും ഉണ്ടായിരുന്നു. ലോകത്തിലെ മതപ്രചാരണസംഘടനകളിൽവച്ച് ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട ഒന്നായി 'സംഘം' രൂപംകൊണ്ടു.
'ബുദ്ധം', 'സംഘം', 'ധർമ്മം' ഇവയാണ് ബുദ്ധമതത്തിൻ്റെ വിശുദ്ധസ്തംഭത്രയം.
