ഹാജനപദങ്ങളുടെ കാലഘട്ടം ഇന്ത്യയിൽ എന്തെന്നു വിശേഷിപ്പിക്കപ്പെടുന്നു?
Aആദ്യ നഗരവൽക്കരണം
Bരണ്ടാം നഗരവൽക്കരണം
Cഇരുമ്പുകാലം
Dവേദകാലം
Answer:
B. രണ്ടാം നഗരവൽക്കരണം
Read Explanation:
മഹാജനപദ കാലഘട്ടം: രണ്ടാം നഗരവൽക്കരണം
- ഇന്ത്യൻ ഉപഭൂഖണ്ഡത്തിൽ ഏകദേശം ബി.സി.ഇ. ആറാം നൂറ്റാണ്ടിൽ രൂപംകൊണ്ട ശക്തമായ രാജ്യങ്ങളെയോ സംസ്ഥാനങ്ങളെയോ ആണ് മഹാജനപദങ്ങൾ എന്ന് വിശേഷിപ്പിക്കുന്നത്.
- ഈ കാലഘട്ടത്തെയാണ് ഇന്ത്യയിലെ രണ്ടാം നഗരവൽക്കരണം എന്ന് ചരിത്രകാരന്മാർ അടയാളപ്പെടുത്തുന്നത്.
- ഇതിനുമുമ്പുണ്ടായ ആദ്യ നഗരവൽക്കരണം സിന്ധു നദീതട സംസ്കാരവുമായി (ഹാരപ്പൻ സംസ്കാരം) ബന്ധപ്പെട്ടതാണ്.
രണ്ടാം നഗരവൽക്കരണത്തിന്റെ പ്രധാന കാരണങ്ങൾ:
- ഇരുമ്പിന്റെ വ്യാപകമായ ഉപയോഗം: ഇരുമ്പ് ഉപകരണങ്ങളുടെയും ആയുധങ്ങളുടെയും ഉപയോഗം കാർഷിക ഉൽപ്പാദനം വർദ്ധിപ്പിക്കാനും പുതിയ പ്രദേശങ്ങൾ കൃഷിക്ക് കീഴിലാക്കാനും സഹായിച്ചു. ഇത് ജനസംഖ്യാ വർദ്ധനവിനും നഗരങ്ങളുടെ വളർച്ചയ്ക്കും വഴിയൊരുക്കി.
- കാർഷിക മുന്നേറ്റം: ഗംഗാ സമതലത്തിലെ ഫലഭൂയിഷ്ഠമായ മണ്ണും ഇരുമ്പിന്റെ ഉപയോഗവും കാർഷിക ഉൽപ്പാദനം ഗണ്യമായി വർദ്ധിപ്പിച്ചു. ഇത് അധിക ഭക്ഷ്യോത്പാദനത്തിന് (surplus) കാരണമായി.
- നഗരങ്ങളുടെ വളർച്ച: കാർഷിക ഉൽപ്പാദനത്തിലെ വർദ്ധനവ് ഗ്രാമീണ മേഖലയിൽ നിന്ന് നഗരങ്ങളിലേക്കുള്ള കുടിയേറ്റത്തിന് കാരണമായി. രാജധാനികൾ, വ്യാപാര കേന്ദ്രങ്ങൾ, ഉൽപ്പാദന കേന്ദ്രങ്ങൾ എന്നിവയായി നിരവധി പുതിയ നഗരങ്ങൾ ഉയർന്നു വന്നു. പാടലിപുത്ര, രാജഗൃഹം, ശ്രാവസ്തി, കൗശാമ്പി തുടങ്ങിയവ ഇതിന് ഉദാഹരണങ്ങളാണ്.
- വാണിജ്യത്തിന്റെ വികാസം: നഗരവൽക്കരണത്തോടൊപ്പം വ്യാപാരബന്ധങ്ങൾ ശക്തിപ്പെടുകയും വാണിജ്യം വികസിക്കുകയും ചെയ്തു. ഇത് സാമ്പത്തിക വളർച്ചയെ ത്വരിതപ്പെടുത്തി.
- സാമൂഹിക-രാഷ്ട്രീയ മാറ്റങ്ങൾ: ഗോത്രവർഗ്ഗ സംവിധാനങ്ങളിൽ നിന്ന് കൂടുതൽ സങ്കീർണ്ണമായ രാഷ്ട്രഘടനകളിലേക്ക് സമൂഹം മാറാൻ തുടങ്ങി. ഭരണാധികാരികൾക്ക് നികുതി പിരിക്കാനും സൈന്യത്തെ നിലനിർത്താനും സാധിച്ചു.
- പുതിയ മതങ്ങളുടെ ആവിർഭാവം: ഈ കാലഘട്ടത്തിലാണ് ബൗദ്ധമതവും ജൈനമതവും പോലുള്ള പുതിയ ദാർശനിക പ്രസ്ഥാനങ്ങൾ രൂപംകൊണ്ടത്. ഇത് സാമൂഹികവും മതപരവുമായ വലിയ മാറ്റങ്ങൾക്ക് വഴിവെച്ചു.
മത്സര പരീക്ഷകൾക്ക് സഹായകമായ വിവരങ്ങൾ:
- ബൗദ്ധ ഗ്രന്ഥമായ അംഗുത്തര നികായയും ജൈന ഗ്രന്ഥമായ ഭഗവതി സൂത്രവും 16 മഹാജനപദങ്ങളെക്കുറിച്ച് പരാമർശിക്കുന്നുണ്ട്.
- ഈ 16 മഹാജനപദങ്ങളിൽ മഗധ, കോസല, വത്സ, അവന്തി എന്നിവയായിരുന്നു ഏറ്റവും ശക്തമായവ.
- പിന്നീട്, ഈ നാല് മഹാജനപദങ്ങളിൽ മഗധ മറ്റ് രാജ്യങ്ങളെ കീഴടക്കി ഒരു വലിയ സാമ്രാജ്യമായി വളർന്നു. മഗധയുടെ വിജയത്തിന് പിന്നിൽ ഇരുമ്പിന്റെ ലഭ്യത, ഗംഗാനദിയുമായുള്ള ബന്ധം, ശക്തരായ ഭരണാധികാരികൾ എന്നിവ പ്രധാന പങ്കുവഹിച്ചു.
- രാഷ്ട്രങ്ങളുടെ ഭരണരീതികൾ പ്രധാനമായും രാജവാഴ്ച (Monarchy) അധിഷ്ഠിതമായിരുന്നു, എന്നാൽ ചിലയിടങ്ങളിൽ ഗണസംഘങ്ങൾ (Republics/Oligarchies) എന്നറിയപ്പെടുന്ന റിപ്പബ്ലിക്കൻ ഭരണരീതികളും നിലനിന്നിരുന്നു (ഉദാ: വജ്ജി സംഘം).