Question

താഴെ കൊടുത്തിരിക്കുന്നതിൽ കോമൺ അയോൺ പ്രഭാവം കാണിക്കുന്ന ജോഡി ഏതാണ്?

• A. NH, OH, NH CI
• B. NaOH, HCI
• C. NaCl, KNO
• D. NaCl, Ag₂SO₄

Answer 1

Answer:

A. NH, OH, NH CI

കോമൺ അയോൺ പ്രഭാവം (Common Ion Effect)

• ഒരു ദുർബല ഇലക്ട്രോലൈറ്റിന്റെ (weak electrolyte) അയണീകരണത്തെ (dissociation) അടിച്ചമർത്തുന്ന പ്രതിഭാസമാണ് കോമൺ അയോൺ പ്രഭാവം. ദുർബല ഇലക്ട്രോലൈറ്റുമായി ഒരു പൊതു അയോൺ (Common Ion) പങ്കിടുന്ന ഒരു ശക്തമായ ഇലക്ട്രോലൈറ്റ് (strong electrolyte) ലായനിയിലേക്ക് ചേർക്കുമ്പോഴാണ് ഇത് സംഭവിക്കുന്നത്.
• ഈ പ്രഭാവം ലെ ഷാറ്റെലിയർ തത്വത്തിന് (Le Chatelier's Principle) അനുസരിച്ചാണ് പ്രവർത്തിക്കുന്നത്. ഒരു രാസപ്രവർത്തനത്തിന്റെ സന്തുലിതാവസ്ഥയ്ക്ക് ഒരു തടസ്സം വരുമ്പോൾ, ആ തടസ്സത്തെ ചെറുക്കാനും പുതിയൊരു സന്തുലിതാവസ്ഥയിൽ എത്താനും സിസ്റ്റം ശ്രമിക്കുന്നു.

NH₄OH, NH₄Cl ജോഡിയുടെ വിശദീകരണം:

• NH₄OH (അമോണിയം ഹൈഡ്രോക്സൈഡ്): ഇതൊരു ദുർബല ബേസ് ആണ്. ഇത് ജലത്തിൽ ഭാഗികമായി മാത്രം അയണീകരിച്ച് അമോണിയം അയോണുകളും ഹൈഡ്രോക്സൈഡ് അയോണുകളും ഉണ്ടാക്കുന്നു.
  NH₄OH(aq) ⇌ NH₄⁺(aq) + OH⁻(aq)
• NH₄Cl (അമോണിയം ക്ലോറൈഡ്): ഇതൊരു പ്രബല ലവണമാണ്. ഇത് ജലത്തിൽ പൂർണ്ണമായി അയണീകരിച്ച് അമോണിയം അയോണുകളും ക്ലോറൈഡ് അയോണുകളും നൽകുന്നു.
  NH₄Cl(aq) → NH₄⁺(aq) + Cl⁻(aq)
• ഈ രണ്ട് സംയുക്തങ്ങളിലും NH₄⁺ അയോൺ ഒരു പൊതു അയോൺ ആണ്. NH₄OH ലായനിയിലേക്ക് NH₄Cl ചേർക്കുമ്പോൾ, NH₄⁺ അയോണുകളുടെ സാന്ദ്രത കൂടുന്നു.
• ലെ ഷാറ്റെലിയർ തത്വം അനുസരിച്ച്, വർദ്ധിച്ച NH₄⁺ അയോണുകളുടെ സാന്ദ്രത കുറയ്ക്കുന്നതിനായി, NH₄OH ന്റെ അയണീകരണ സന്തുലിതാവസ്ഥ പിന്നോട്ട് (പ്രതിപ്രവർത്തനങ്ങളുടെ ദിശയിലേക്ക്) മാറുന്നു. ഇത് NH₄OH ന്റെ അയണീകരണം കുറയ്ക്കുകയും ലായനിയിലെ OH⁻ അയോണുകളുടെ സാന്ദ്രത കുറയുകയും pH മൂല്യം കൂടുകയും ചെയ്യും (ക്ഷാര സ്വഭാവം കുറയുന്നു).

മത്സര പരീക്ഷകൾക്കായുള്ള പ്രധാന വസ്തുതകൾ:

• ബഫർ ലായനികൾ (Buffer Solutions): കോമൺ അയോൺ പ്രഭാവം ബഫർ ലായനികളുടെ പ്രവർത്തനത്തിന്റെ അടിസ്ഥാന തത്വമാണ്. ദുർബല ആസിഡും അതിന്റെ ശക്തമായ ലവണവും (ഉദാ: CH₃COOH + CH₃COONa) അല്ലെങ്കിൽ ദുർബല ബേസും അതിന്റെ ശക്തമായ ലവണവും (ഉദാ: NH₄OH + NH₄Cl) ചേർന്ന ലായനികളാണ് ബഫറുകൾ. ഇവ ലായനിയിൽ ആസിഡോ ബേസോ ചെറിയ അളവിൽ ചേർത്താൽ pH മൂല്യം കാര്യമായി മാറാതെ നിലനിർത്താൻ സഹായിക്കുന്നു.
• ലേയത്വം കുറയ്ക്കാൻ (Decreasing Solubility): ലയിക്കാൻ പ്രയാസമുള്ള ലവണങ്ങളുടെ ലേയത്വം, അവയുമായി ഒരു പൊതു അയോൺ പങ്കിടുന്ന മറ്റൊരു ലവണം ചേർക്കുമ്പോൾ കുറയുന്നു. ഉദാഹരണത്തിന്, സിൽവർ ക്ലോറൈഡിന്റെ (AgCl) ലേയത്വം സോഡിയം ക്ലോറൈഡ് (NaCl) ചേർക്കുമ്പോൾ കുറയും, കാരണം രണ്ടിനും Cl⁻ പൊതു അയോൺ ആണ്.
• അജൈവ വിശകലനത്തിൽ (Inorganic Qualitative Analysis): ചില കാറ്റയോണുകളെ (cations) അവക്ഷിപ്തപ്പെടുത്തുന്നതിനും വേർതിരിക്കുന്നതിനും കോമൺ അയോൺ പ്രഭാവം ഉപയോഗിക്കുന്നു. ഉദാഹരണത്തിന്, അമോണിയം ക്ലോറൈഡിന്റെ സാന്നിധ്യത്തിൽ അമോണിയം ഹൈഡ്രോക്സൈഡ് ഉപയോഗിച്ച് ഗ്രൂപ്പ് IIIA കാറ്റയോണുകളെ (Al³⁺, Fe³⁺) അവക്ഷിപ്തപ്പെടുത്തുന്നു.